زمانه زندگی و کارنامه بیهقی نوشته مریلین والدمن

کتاب «زمانه، زندگی و کارنامه بیهقی» نوشته مریلین والدمن و ترجمه منصوره اتحادیه (نظام مافی) 

کتاب هفت فصل دارد که عناوین آن به ترتیب عبارتند از: «در باب شیوه نقد روایات اسلامی تاریخ نویسان»، «زمانه و زندگی ابوالفضل بیهقی»، «روش دبیری مورخ»، «تحلیل مضمون‌های تاریخی بیهقی»، «تاریخ و زبان: سبک تاریخی بیهقی»، «مقام بیهقی در تاریخ فرهنگی» و «تاریخ بیهقی از نظر کلام رفتاری».

مریلین رابینسون والدمن در زمان حیات خود استاد تاریخ دانشگاه شیکاگو بود. او در این کتاب از منظری جدید به کتاب تاریخ بیهقی نگریسته و آن را با فرضیه «کنش گفتاری» سنجیده است. وی از منظر فلسفی و زبان شناختی به این متن تاریخی پرداخته و در پی کشف این معنا بر آمده که آیا روایت بیهقی از حوادث و وقایع، تحلیل ذهنی و شخصی اوست یا مؤید یک حقیقت تاریخی.

اهمیت کار والدمن در این بود که نقد ادبی را به تاریخ و حوزه متون تاریخی کشاند. پس از انتشار این کتاب، نقدهای بسیاری از طرف تاریخ نگاران بر آن زده شد و روش والدمن در تحلیل سرشت روایی و ساختاری بیهقی به دلیل آشنا نبودن او با سنت روایت تاریخ نویسان ایرانی اسلامی و زبان فارسی ناکارآمد دانسته شد، اما به باور مترجم کتاب که خود تاریخ نگار و پژوهشگری برجسته در حوزه تاریخ نگاری ایران است می‌توان راه نیمه پیموده والدمن را به پایان رساند.

به باور دکتر منصوره اتحادیه کتاب والدمن با همه تازگی‌ها و دستاوردهایش از یکسو و کمی‌ها و کاستی‌هایش از سوی دیگر، می‌تواند سرآغازی باشد بر آشنایی بیشتر ما با افق‌های تازه برگشوده و شیوه‌های نوآزموده در نقد متون تاریخی. چشم انداز تازه‌ای که والدمن در برابر ما می‌گستراند می‌تواند ما را با گوشه‌های تاریک مانده و از یاد رفته فرهنگ و تاریخ‌مان آشناتر کند و چراغی به دستمان بدهد که راه‌های ناهموار و هنوز ناپیموده تاریخ و فرهنگ‌مان را آسانتر بپیماییم.